Ενσυναίσθηση και έλλειψη αυτής.Όταν οι άνθρωποι δεν έχουν ενσυναίσθηση, μπορεί να επικρίνουν τους άλλους για τις ατέλειές τους ή να απορρίπτουν τα συναισθήματά τους. Επίσης, ένα άτομο χωρίς ενσυναίσθηση, δεν μπορεί να κατανοήσει το λόγο για τους οποίους οι γύρω του δρουν με συγκεκριμένο τρόπο.
Η ενσυναίσθηση υπάρχει σε ένα φάσμα, και στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν απουσιάζει εντελώς – απλώς υπάρχει σε μικρότερο βαθμό ή μειώνεται.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω ασθένειας ή ορισμένων καταστάσεων ψυχικής υγείας, μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν εξαιρετικά χαμηλή ενσυναίσθηση και μειωμένη ικανότητα να την αναπτύξουν. Ωστόσο, εξακολουθούν να έχουν τη δυνατότητα.
Μήπως δεν έχω ενσυναίσθηση;
Σημάδια έλλειψης ενσυναίσθησης
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με βεβαιότητα ότι κάποιος δεν έχει ενσυναίσθηση. Επίσης, μπορεί να δείχνει ενσυναίσθηση κατά συνθήκες, ή να μην δείχνει στο βαθμό που θα θέλατε εσείς.
Παρακάτω θα δείτε κάποια σημάδια που δείχνουν έλλειψη ενσυναίσθησης και κατανόησης.
Πώς καταλαβαίνεις ότι κάποιος δεν έχει ενσυναίσθηση:
- Είναι επικριτικός.
Τα άτομα που έχουν χαμηλή ενσυναίσθηση μπορεί να κρίνουν υπερβολικά άλλους ανθρώπους για την εμπειρία ή την έκφραση συναισθημάτων τους.
Κάποιος με έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί επίσης να κατηγορήσει το άτομο για αυτό που βιώνει. Για παράδειγμα, μπορεί να πουν πράγματα όπως: «Αν δεν κάνατε αυτά τα πράγματα, δεν θα είχατε πρόβλημα τώρα».
- Νομίζουν ότι ποτέ δεν θα τους συνέβαινε κάτι δυσάρεστο
Κάποιος με χαμηλή ενσυναίσθηση μπορεί να έχει πρόβλημα να συνδεθεί με τις περιστάσεις και τους προβληματισμούς σας.
Μπορεί να πιστεύουν ότι ένα συγκεκριμένο γεγονός δεν θα τους συνέβαινε ποτέ ή ότι θα μπορούσαν να χειριστούν την κατάσταση «πολύ καλύτερα». Επειδή αισθάνονται έτσι, δεν μπορούν να καταλάβουν ή να νιώσουν την αγωνία του άλλου.
- Θεωρούν τους άλλους ανθρώπους «πολύ ευαίσθητους»
Ένα άτομο που δεν έχει ενσυναίσθηση μπορεί να ακυρώσει ή να απορρίψει τις συναισθηματικές αντιδράσεις σας.
Συνήθως, τείνει να «μειώνει» το συναίσθημά σας, θεωρώντας το υπερβολικό. Μπορεί να σας πεί: «Αισθάνεσαι έτσι επειδή το θέλεις ή επειδή είσαι πολύ ευαίσθητος, όχι επειδή είναι πραγματικά τόσο κακό».
- Δεν μπορούν να σας απαντήσουν ή να σας υποστηρίξουν με κατάλληλο τρόπο.
Κάποιος με χαμηλή ενσυναίσθηση μπορεί να αστειευτεί για τα συναισθήματα ή τις περιστάσεις κάποιου. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να σας ακούσουν ενεργά. Θα μπορούσαν επίσης να συμπεριφέρονται χαρούμενα ή αδιάφορα αφού εκφράσατε απλώς ότι νιώθετε λύπη ή άγχος.
- Δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς η συμπεριφορά τους επηρεάζει τους άλλους
Συχνά, η χαμηλή ενσυναίσθηση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ένα άτομο να μην συνειδητοποιεί ότι οι πράξεις του μπορούν να επηρεάσουν τους άλλους. Άλλες φορές, μπορεί να καταλάβουν ότι η συμπεριφορά τους επηρεάζει άλλους ανθρώπους, αλλά μπορεί να μην το κατανοούν.
Αυτό σημαίνει ότι κάποιος μπορεί να ενεργεί με εγωιστικούς ή εκδικητικούς τρόπους χωρίς να συνειδητοποιεί ή να ενδιαφέρεται αν αυτό σας πληγώνει.
- Δυσκολία στη διατήρηση των σχέσεων
Η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να οδηγήσει σε συνεχή τριβή στις σχέσεις.
Η δυσκολία κατανόησης ή αναγνώρισης του πώς νιώθουν οι άλλοι μπορεί επίσης να επηρεάσει τους σημαντικούς δεσμούς. Ωστόσο, ένα άτομο που δεν έχει ενσυναίσθηση μπορεί να μην γνωρίζει καν ότι έχει λίγες ή καθόλου ουσιαστικές συνδέσεις.
Γιατί κάποιος δεν έχει ενσυναίσθηση;
Ο καθένας μπορεί να βιώσει χαμηλή ενσυναίσθηση κατά καιρούς. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι φυσικό να δυσκολευόμαστε να νιώθουμε και να εκφράσουμε ενσυναίσθηση προς κάποιον που μας έχει βλάψει.
Ορισμένοι λόγοι που μπορεί κάποιος να μην έχει ενσυναίσθηση ή κατανόηση για τους άλλους περιλαμβάνουν:
1. Προσωπικές εμπειρίες και ανατροφή: Άτομα που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα όπου δεν τους έδειχναν κατανόηση, αγάπη ή φροντίδα μπορεί να μην έχουν μάθει πώς να αναγνωρίζουν και να ανταποκρίνονται στα συναισθήματα των άλλων. Ένα τραυματικό παρελθόν ή έλλειψη συναισθηματικής υποστήριξης μπορεί να επηρεάσει τη συναισθηματική ανάπτυξη.
2.Αμυντικοί μηχανισμοί: Σε κάποιες περιπτώσεις, η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να είναι μια μορφή άμυνας. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να «κλείνονται» συναισθηματικά για να προστατευτούν από τον πόνο ή την αδυναμία. Αν κάποιος φοβάται να συνδεθεί συναισθηματικά με τους άλλους, μπορεί να αποφεύγει να δείξει ενσυναίσθηση.
3. Ψυχολογικές διαταραχές: Ορισμένες ψυχικές ή νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή η αντικοινωνική διαταραχή, μπορεί να συνδέονται με χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης. Τα άτομα με αυτές τις διαταραχές δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να νιώσουν τα συναισθήματα των άλλων.
4. Έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης: Η συναισθηματική νοημοσύνη περιλαμβάνει την ικανότητα να αναγνωρίζουμε, να κατανοούμε και να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα, τόσο τα δικά μας όσο και των άλλων. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν αναπτύξει αυτήν την ικανότητα πλήρως, γεγονός που τους κάνει να δυσκολεύονται να συνδεθούν με τους άλλους σε συναισθηματικό επίπεδο.
5. Πολιτισμικές και κοινωνικές επιρροές: Σε ορισμένες κοινωνίες ή πολιτισμούς, η έκφραση των συναισθημάτων ή η ενσυναίσθηση μπορεί να μην εκτιμάται ή να μην ενθαρρύνεται. Οι άνθρωποι που μεγαλώνουν σε τέτοιες συνθήκες μπορεί να μην δίνουν σημασία στην ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η φράση που λέγεται σε πολλά μικρά αγόρια:«Οι άντρες δεν κλαίνε». Αυτό μεταφράζεται στο μυαλό ενός παιδιού, ως εξής: «είναι αδυναμία να εκφράζω το συναίσθημά μου. Το να είμαι άντρας, σημαίνει να μην εκφράζω συναισθήματα.».
6. Άγχος και πίεση: Κάποιος που βρίσκεται υπό μεγάλη συναισθηματική πίεση ή που έχει πολλά προβλήματα να διαχειριστεί μπορεί να είναι τόσο επικεντρωμένος στον εαυτό του. Αυτό συνεπάγεται και ότι δεν θα έχει τη συναισθηματική ενέργεια να νοιαστεί για τους άλλους. Το χρόνιο στρες μπορεί να περιορίσει την ικανότητα κάποιου να συναισθάνεται.
7. Αντιλήψεις ή προκαταλήψεις: Μερικές φορές οι προκαταλήψεις και οι στερεοτυπικές αντιλήψεις μπορεί να εμποδίζουν την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Αν κάποιος βλέπει τον κόσμο μέσα από στενά φίλτρα, μπορεί να απορρίπτει ή να αγνοεί τα συναισθήματα και τις εμπειρίες των άλλων.
Άλλοι πιθανοί παράγοντες που σχετίζονται με χαμηλή ενσυναίσθηση περιλαμβάνουν:
- Διαταραχές προσωπικότητας και ανάπτυξης
- Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας
- Ψυχοπάθεια ή αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας
- Οριακή διαταραχή προσωπικότητας (BPD)
- Αλεξιθυμία
- Αυτισμός
Μεταξύ αυτών των συνθηκών, τα επίπεδα ενσυναίσθησης μπορεί να ποικίλλουν. Μεταξύ των ατόμων, τα επίπεδα μπορεί να διαφέρουν ακόμη περισσότερο.
Για παράδειγμα, η έρευνα στην αξιόπιστη πηγή προτείνει ότι ορισμένα άτομα με οριακή διαταραχή μπορεί να έχουν δυσκολία να αναπτύξουν συναισθηματική ενσυναίσθηση, αλλά μπορεί να εμφανίζουν γνωστική ενσυναίσθηση.
Επιπλέον, τα άτομα με αυτισμό, μπορεί μερικές φορές να έχουν δυσκολίες με τη γνωστική ενσυναίσθηση. Ωστόσο, μπορεί να αναπτύξουν συναισθηματική ενσυναίσθηση, αλλά αντιμετωπίζουν προκλήσεις με την έκφραση της. Μια μελέτη του 2018 υποδηλώνει ότι η πιθανή χαμηλή ενσυναίσθηση μεταξύ των ατόμων με αυτισμό, δεν σχετίζεται άμεσα με τα αίτια του αυτισμού αλλά μάλλον με τη συνύπαρξη της αλεξιθυμίας.
Πρακτικές συμβουλές για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης
Ενώ η έλλειψη ενσυναίσθησης μπορεί να έχει διάφορες αιτίες, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η ενσυναίσθηση μπορεί να αναπτυχθεί, ιδιαίτερα εάν το άτομο αναγνωρίσει την ανάγκη για αλλαγή και είναι πρόθυμο να εργαστεί πάνω στην αυτοεξάκηση μερικών τεχνικών που μπορεί να βοηθήσουν.
Ναι, κάποιος που δεν έχει ενσυναίσθηση μπορεί να την αναπτύξει, αν και αυτό απαιτεί προσπάθεια, συνειδητοποίηση και θέληση για αλλαγή. Η ενσυναίσθηση είναι μια ικανότητα που μπορεί να ενισχυθεί, καθώς δεν είναι σταθερή ή μόνιμη.
Άρα η ενσυναίσθηση μπορεί να αναπτυχθεί. Ακολουθούν μερικές συμβουλές για να το δουλέψετε:
Πώς αναπτύσσεται η ενσυναίσθηση
1.Οικοδόμηση γνωστικής ενσυναίσθησης.
Η παρατήρηση της γλώσσας του σώματος των άλλων και η υποβολή ερωτήσεων για περαιτέρω κατανόηση του πώς νιώθουν μπορεί να βοηθήσει. Για παράδειγμα, μπορείτε να ρωτήσετε “Πώς αισθάνεσαι για αυτό;”
2.Αύξηση της συναισθηματικής ενσυναίσθησης.
Η προσπάθεια για την αναγνώριση των συναισθημάτων σας μπορεί να σας βοηθήσει να συνδεθείτε με άλλους ανθρώπους. Η ενεργητική ακρόαση μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να εστιάσετε στο πώς και γιατί κάποιος αισθάνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο.
3. Αυτογνωσία και αναγνώριση του προβλήματος:.
Το πρώτο βήμα είναι το άτομο να συνειδητοποιήσει ότι δυσκολεύεται να συναισθανθεί τους άλλους. Η αναγνώριση αυτής της έλλειψης είναι κρίσιμη για την αλλαγή, καθώς κάποιος δεν μπορεί να αναπτύξει μια ικανότητα που δεν πιστεύει ότι του λείπει.
4. Εξάσκηση στην ενεργητική ακρόαση.
Η ενσυναίσθηση συχνά ξεκινά με το να ακούμε προσεκτικά τους άλλους. Η ενεργητική ακρόαση, δηλαδή η εστίαση στα λόγια, τον τόνο φωνής και τη γλώσσα του σώματος του άλλου, βοηθά το άτομο να κατανοήσει καλύτερα τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.
5. Προσομοίωση συναισθημάτων.
Προσπαθώντας να μπει στη θέση του άλλου, κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: “Πώς θα αισθανόμουν αν ήμουν στη θέση του;” Αυτή η συνειδητή προσπάθεια μπορεί να βοηθήσει να αναπτυχθεί η ικανότητα για συναισθηματική κατανόηση.
6. Ανάγνωση βιβλίων ή ταινιών που προκαλούν ενσυναίσθηση.
Η επαφή με ιστορίες και χαρακτήρες μέσα από βιβλία, ταινίες ή σειρές που εστιάζουν σε συναισθηματικά φορτισμένες καταστάσεις μπορεί να βοηθήσει. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί κάποιος να διευρύνει κάποιος την κατανόηση του για το πώς αισθάνονται άλλοι άνθρωποι.
7. Εξάσκηση στην ενσυναίσθηση μέσω διαπροσωπικών σχέσεων.
Οι καθημερινές αλληλεπιδράσεις προσφέρουν πολλές ευκαιρίες για εξάσκηση. Αν κάποιος προσπαθήσει να δει τις καταστάσεις από την οπτική γωνία του άλλου και να ανταποκριθεί με κατανόηση και φροντίδα, μπορεί να ενισχύσει την ικανότητά του να συναισθάνεται.
8.Θεραπεία ή συμβουλευτική.
Σε περιπτώσεις όπου η έλλειψη ενσυναίσθησης συνδέεται με βαθύτερα ψυχολογικά θέματα ή διαταραχές, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Μέσω της ψυχοθεραπείας, το άτομο μπορεί να εξερευνήσει τα συναισθήματά του και να μάθει πώς να συνδέεται καλύτερα με τους άλλους.
Η αλλαγή είναι εφικτή, αλλά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη διάθεση του ατόμου να δουλέψει πάνω σε αυτή την ικανότητα και να δείξει πρόθυμη προσπάθεια.
Διαβάστε σχετικά: Ενσυναίσθηση:Τι είναι και πώς εξασκείσαι σε αυτό.
