Σημάδια Αυτισμού σε νήπια-Πρώιμη Παρέμβαση

Τα σημάδια αυτισμού σε νήπια, είναι συχνά δυσδιάκριτα. Υπάρχουν όμως, όπως παρουσιάζονται παρακάτω.

O αυτισμός είναι μια διαταραχή που επηρεάζει τις κοινωνικές και τις συναισθηματικές σχέσεις του παιδιού. Σήμερα είναι αρκετά συχνός, καθώς υπολογίζεται ότι 1 στα 100 παιδιά, μπορεί να παρουσιάσουν αυτιστική διαταραχή.

Σημάδια αυτισμού σε νήπια και μωρά:

• δεν διατηρεί βλεμματική επαφή  (π.χ. κατά το θηλασμό ή να ανταποδίδει το χαμόγελο όταν του χαμογελούν).
• δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του, ή σε μια γνώριμη φωνή.
• δεν ακολουθεί οπτικά τα αντικείμενα ή το δάχτυλό σας όταν του δείχνετε κάτι.
• δεν δείχνει, ή δεν χαιρετάει, ή δεν χρησιμοποιεί άλλες χειρονομίες για να επικοινωνεί.
• δεν κάνει θορύβους για να κερδίσει την προσοχή σας.
• δεν ανταποκρίνεται στα χάδια ή δεν προσπαθεί να το πάρετε αγκαλιά σηκώνοντας τα χέρια του.
• δεν μιμείται τις κινήσεις σας και τις εκφράσεις του προσώπου σας.
• δεν παίζει με άλλα άτομα.
• δεν ζητάει βοήθεια για κάτι που δεν μπορεί να κάνει μόνο του.

Καθυστερήσεις σε Αναπτυξιακά Ορόσημα

Οι παρακάτω καθυστερήσεις θα πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς ώστε να δρομολογήσουν μια αξιολόγηση του παιδιού.

• Έως την ηλικία των 6 μηνών: Δεν υπάρχουν πλατιά χαμόγελα ή άλλες ζεστές χαρούμενες εκφράσεις.
• Έως την ηλικία των 9 μηνών:  Δεν ανταλλάσσει ήχους, χαμόγελα ή άλλες εκφράσεις του προσώπου.
• Έως την ηλικία των 12 μηνών: Δεν ανταποκρίνεται στο όνομα του. Δεν κάνει χειρονομίες, όπως το να δείχνει , να προσπαθεί να φτάσει πράγματα  ή να χαιρετήσει άλλους.
• Έως την ηλικία των 18 μηνών:  Δεν χρησιμοποιεί λέξεις.
• Έως την ηλικία των 24 μηνών: Δεν σχηματίζει προτάσεις δύο λέξεων οι οποίες να περιλαμβάνουν μίμηση ή επανάληψη κάποιου πράγματος που άκουσαν.
• Καθώς το παιδί φτάνει στην ηλικία των 2 ετών οι ενδείξεις  του αυτισμού διαφοροποιούνται. Υπάρχουν πολλές προειδοποιητικές ενδείξεις , οι οποίες συνήθως αφορούν ελλείμματα στις κοινωνικές δεξιότητες, στην ομιλία και σε επικοινωνιακές δεξιότητες, δηλαδή λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, αλλά και άκαμπτη συμπεριφορά.

Ενδείξεις κοινωνικών δυσκολιών

Το παιδί…

• μοιάζει να μην ενδιαφέρεται, ή να αγνοεί άλλα άτομα, ή το τι συμβαίνει γύρω του.
• δεν ξέρει πώς να συνδεθεί με άλλους, να παίξει, ή να κάνει νέους φίλους.
• προτιμά να μην το αγγίζει κανείς, δεν συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια, προτιμά να μην το κρατάνε, ή να μην το αγκαλιάζουν.
• δεν παίζει παιχνίδια με φανταστικό σενάριο, δεν του αρέσουν τα ομαδικά παιχνίδια, δεν μιμείται τους άλλους, ή δεν χρησιμοποιεί τα παιχνίδια του με δημιουργικούς τρόπους.
• δυσκολεύεται στην  κατανόηση των συναισθημάτων.
• δεν φαίνεται να ακούσει, όταν οι άλλοι του μιλούν.
• δεν μοιράζεται τα ενδιαφέροντά του με άλλους (ζωγραφιές, παιχνίδια).
• Η κοινωνική αλληλεπίδραση δυσκολεύει τα παιδιά με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού. Πολλά παιδιά με αυτισμό φαίνεται να προτιμούν να “ζουν στο δικό τους κόσμο”, σε απόσταση και αποκομμένα από τους άλλους.

Δυσκολίες στον λόγο και την ομιλία

Το παιδί…

• μιλάει με έναν παράξενο τόνο φωνής, ή με περίεργο ρυθμό ή ένταση.
• επαναλαμβάνει τις ίδιες λέξεις, ή φράσεις χωρίς επικοινωνιακό σκοπό.
• σε ερώτηση ανταποκρίνεται με επανάληψη, αντί με απάντηση.
• αναφέρεται στον εαυτό του στο τρίτο πρόσωπο.
• κάνει  γραμματικά λάθη, χρησιμοποιεί λάθος λέξεις.
• δυσκολεύεται να επικοινωνήσει τις ανάγκες, ή τις επιθυμίες του.
• δεν κατανοεί απλές οδηγίες, δηλώσεις ή ερωτήσεις.
• παίρνει ό,τι λέγεται πολύ κυριολεκτικά (δεν αντιλαμβάνεται τις αποχρώσεις του χιούμορ, την ειρωνεία και τον σαρκασμό).
• Τα παιδιά με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού έχουν δυσκολία στην ομιλία και τη γλώσσα. Συχνά, αρχίζουν να μιλάνε σε μεγαλύτερη ηλικία από τα άλλα παιδιά.

Δυσκολίες στη μη λεκτική επικοινωνία

• Αποφεύγει τη βλεμματική επαφή
• Οι εκφράσεις προσώπου που χρησιμοποιεί δεν συνάδουν με αυτό που λέει
• Δεν αντιλαμβάνονται τις εκφράσεις προσώπου των άλλων ανθρώπων, ούτε τον τόνο της φωνής ή τις χειρονομίες
• Κάνουν λίγες χειρονομίες, όπως το δαχτυλοδείξιμο. Πολλές από αυτές που κάνουν είναι αρκετά «ρομποτικές»
• Αντιδρούν περίεργα σε ερεθίσματα, μυρωδιές, υφές και ήχους. Μπορεί να δείχνουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε δυνατούς ήχους. Μπορεί να είναι επίσης αδιάφοροι απέναντι σε άλλους ανθρώπους και στην παρουσία τους ή απουσία τους από το χώρο, αλλά και στην προσπάθεια τους να τραβήξουν την προσοχή του.
• Περίεργη στάση σώματος, αδεξιότητα ή εκκεντρικός τρόπος κίνησης (πχ περπάτημα στις μύτες των ποδιών)

Τα παιδιά με ΔΑΦ δυσκολεύονται να «πιάσουν» στοιχεία μη λεκτικής επικοινωνίας αλλά και της γλώσσας του σώματος. Αυτό δυσκολεύει σε μεγάλο βαθμό  το «δούναι και λαβείν» της επικοινωνίας.

Δυσκολίες στην ευελιξία σκέψης και συμπεριφοράς

• Ακολουθούν μια συγκεκριμένη ρουτίνα
• Δυσκολεύεται να προσαρμοστεί σε αλλαγές στο πρόγραμμα ή στο περιβάλλον
• Προσκολλάται σε ένα παιχνίδι ή σε περίεργα αντικείμενα όπως κλειδιά, φώτα, διακόπτες. Μανιωδώς βάζει σε σειρά τα παιχνίδια του ή τα τακτοποιεί με συγκεκριμένο τρόπο.
• Μοιάζει να ασχολείται με ένα συγκεκριμένο θέμα, το οποίο συχνά περιλαμβάνει σύμβολα και αριθμούς, αλλά όχι πάντα.
• Μεγάλο μέρος του χρόνου του το περνά παρατηρώντας αντικείμενα να κινούνται με συγκεκριμένο τρόπο, όπως ανεμιστήρες, πλυντήριο ρούχων. Επίσης μπορεί να συγκεντρώνει την προσοχή του σε ένα συγκεκριμένο μέρους του παιχνιδιού, πχ στη ρόδα ενός αυτοκινήτου.
• Επαναλαμβάνει τις ίδιες ενέργειες ή κινήσεις. Αυτού του είδους η συμπεριφορά χαρακτηρίζεται ως συμπεριφορά αυτό-ρύθμισης. Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτού του είδους οι συμπεριφορές βοηθούν το παιδί να ηρεμήσει παρά ότι ανεβάζουν το επίπεδο διέγερσης του.

Όσα αναφέρονται παραπάνω,  είναι απλά ενδείξεις. Τη διάγνωση του αυτισμού πρέπει να την κάνει ένας επαγγελματίας. Αν παρατηρηθούν τα παραπάνω συμπτώματα, είναι πολύ σημαντικό να απευθυνθείτε σε κάποιον αναπτυξιολόγο. Το όφελος είναι πολύ μεγάλο, αν αντιληφθείτε έγκαιρα όλες αυτές τις ασυνήθιστες συμπεριφορές. Κι αυτό, διότι τότε θα έχετε τη δυνατότητα να τις περιορίσετε και να τις δουλέψετε. Με αλλά λόγια, αν υποψιαστείτε ότι κάτι δεν πάει καλά θα μπορέσετε να ενημερωθείτε κατάλληλα, ώστε να το υποστηρίξετε με τον καλύτερο τρόπο από τη βρεφική και νηπιακή ηλικία.

Ο Προσυμπτωματικός Έλεγχος Συμπεριφοράς (ΠΕΣ) , είναι μια απλή παρατήρηση συχνών συμπεριφορών που συναντώνται στα παιδιά που ανήκουν στο αυτιστικό φάσμα.

Πότε μπορεί να εμφανιστούν τα πρώτα σημάδια αυτισμού σε ένα νήπιο;

Τα πρώιμα συμπτώματα αυτισμού μπορεί να εμφανιστούν σε ορισμένα παιδιά ακόμα και από τους πρώτους 6 μήνες της ζωής. Το γεγονός ότι ένα βρέφος ή νήπιο μπορεί να εμφανίζει ορισμένα σημάδια που συναντάμε συχνά στο αυτιστικό φάσμα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το παιδί αυτό έχει αυτισμό. Πιθανόν να ανήκει σε μια άλλη κατηγορία που παρουσιάζει αυτιστικές συμπεριφορές αλλά δεν πληροί τα κριτήρια για να γίνει η διάγνωση. Επίσης, ενώ τα πρώιμα συμπτώματα εμφανίζονται νωρίτερα, η επίσημη διάγνωση αυτισμού συμφώνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-V) γίνεται μεταξύ 2,6 μέχρι 3,6 ετών.

Ποιος είναι ο πιο κατάλληλος άνθρωπος να κάνει την πρώτη εκτίμηση;

Η μητέρα ή ο άνθρωπος που φροντίζει το παιδί μέσα στην καθημερινότητά του το γνωρίζει καλά. Οπότε, εύκολα θα μπορεί να απαντήσει σωστά το Προσυμπτωματικό Ερωτηματολόγιο Συμπεριφοράς.

Πώς μπορεί μια μητέρα να κάνει το Προσυμπτωματικό Ερωτηματολόγιο Συμπεριφοράς;

Το ερωτηματολόγιο ελέγχει αναπτυξιακά ορόσημα κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης. Δηλαδή ικανότητες επικοινωνίας που σχετίζονται με τις κοινωνικές σχέσεις. Σύμφωνα με τα ορόσημα αυτά, το παιδί θα πρέπει να τις έχει κατακτήσει μέχρι κάποια συγκεκριμένη ηλικία. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί ο ειδικός να εντοπίσει αν το παιδί σύμφωνα με την ηλικία του, έχει κατακτήσει τις κοινωνικές, συναισθηματικές και επικοινωνιακές δεξιότητες που θα έπρεπε να έχει ήδη κατακτήσει

Αν βρήκατε χρήσιμο αυτό το άρθρο, τότε μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα, εδώ.