Η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) είναι μία νευροαναπτυξιακή διαταραχή που συνήθως διαγιγνώσκεται στην παιδική ηλικία. Ωστόσο, πολλοί ενήλικες με ΔΕΠΥ δεν έχουν διαγνωστεί, ενώ τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή τους σε διάφορους τομείς, όπως η εργασία, οι σχέσεις και η καθημερινή τους λειτουργικότητα. Η διάγνωση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες μπορεί να είναι πιο δύσκολη από ό,τι στα παιδιά, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι λιγότερο προφανή και να εκδηλώνονται διαφορετικά.
Τι είναι η ΔΕΠΥ και πώς επηρεάζει τους ενήλικες;
Η ΔΕΠΥ χαρακτηρίζεται από τρία κύρια συμπτώματα: ελλειμματική προσοχή, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Στα παιδιά, αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι εμφανή και να επηρεάζουν την απόδοση στο σχολείο και τις σχέσεις με τους συνομηλίκους. Στους ενήλικες, ωστόσο, τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνονται με άλλους τρόπους:
1. Ελλειμματική Προσοχή: Οι ενήλικες με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να παραμείνουν συγκεντρωμένοι για παρατεταμένο διάστημα, να οργανώσουν τις δραστηριότητές τους ή να ολοκληρώσουν έργα. Αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην εργασία τους ή στην καθημερινή τους ζωή.
2. Υπερκινητικότητα: Αν και οι ενήλικες με ΔΕΠΥ δεν εμφανίζουν πάντα την υπερκινητικότητα που παρατηρείται σε παιδιά, μπορεί να βιώνουν μια αίσθηση συνεχούς ανησυχίας ή νευρικότητας, ή να έχουν δυσκολία να παραμείνουν ήρεμοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
3. Παρορμητικότητα: Η παρορμητικότητα στους ενήλικες με ΔΕΠΥ μπορεί να περιλαμβάνει παρορμητικές αποφάσεις, δυσκολία στον προγραμματισμό ή την καθυστέρηση ικανοποίησης, και ακόμα και παρορμητική συμπεριφορά στις σχέσεις ή στο χώρο εργασίας.
Τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάζουν την επαγγελματική επιτυχία, την κοινωνική ζωή, αλλά και την ψυχική ευημερία του ατόμου, προκαλώντας άγχη, κατάθλιψη ή άλλα ψυχικά προβλήματα.
Πώς γίνεται η διάγνωση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες;
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ στους ενήλικες δεν είναι πάντοτε εύκολη, καθώς η διαταραχή μπορεί να “κρύβεται” πίσω από άλλες ψυχικές καταστάσεις ή μπορεί να συγχέεται με άλλες διαταραχές. Ο ψυχολόγος ή ψυχίατρος θα ακολουθήσει μια ολοκληρωμένη διαδικασία για να φτάσει σε μια ακριβή διάγνωση.
1. Ιστορικό και Συζήτηση για τα Συμπτώματα
Το πρώτο βήμα στη διάγνωση είναι η λεπτομερής ανασκόπηση του ιστορικού του ατόμου. Ο ψυχολόγος θα συζητήσει για τα συμπτώματα που παρατηρούνται στη ζωή του ατόμου, τόσο στην παιδική όσο και στην ενήλικη ηλικία. Η ΔΕΠΥ συνήθως εκδηλώνεται στην παιδική ηλικία, οπότε είναι σημαντικό να εξετάσουμε εάν υπήρχαν ενδείξεις ΔΕΠΥ από νεαρή ηλικία. Ενδέχεται να ζητηθεί από το άτομο να συμπληρώσει ερωτηματολόγια ή κλίμακες αξιολόγησης για τη ΔΕΠΥ, όπως η κλίμακα ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale).
2. Αξιολόγηση Συμπτωμάτων και Επιπτώσεων στη Ζωή
Στη συνέχεια, ο ψυχολόγος θα εξετάσει τα συμπτώματα και τον αντίκτυπο αυτών στην καθημερινή ζωή του ατόμου. Αν τα συμπτώματα επηρεάζουν τη λειτουργικότητα, όπως την επαγγελματική ζωή, τις σχέσεις ή τις δραστηριότητες, τότε είναι πιο πιθανό να τεθεί η διάγνωση. Ο ψυχολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες αξιολογήσεις ή κλίμακες που εντοπίζουν τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη ΔΕΠΥ, όπως η κλίμακα WURS (Wender Utah Rating Scale).
3. Διαφορική Διάγνωση
Είναι σημαντικό να αποκλειστούν άλλες ψυχικές διαταραχές που μπορεί να παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα, όπως το άγχος, η κατάθλιψη ή άλλες νευρολογικές καταστάσεις. Η διαφορική διάγνωση γίνεται μέσω λεπτομερειακής αξιολόγησης και της εξαίρεσης άλλων αιτίων που μπορεί να επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου.
4. Εξέταση για Σωματικά Προβλήματα
Η ΔΕΠΥ δεν προκαλεί σωματικά προβλήματα, ωστόσο η διάγνωση μπορεί να απαιτεί τη διεξαγωγή εξετάσεων ή τη συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας για την αξιολόγηση πιθανών σωματικών ή νευρολογικών αιτίων.
5. Χρησιμοποίηση Εργαλείων και Κλίμακων
Ο ψυχολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει διάφορες κλίμακες και εργαλεία αξιολόγησης για την εκτίμηση της ΔΕΠΥ, όπως:
· Κλίμακες αυτοαναφοράς (ASRS).
· Κλίμακες για την αξιολόγηση της προσοχής και της υπερκινητικότητας.
· Δομημένες συνεντεύξεις με κριτήρια για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ.
Θεραπεία και Υποστήριξη
Μετά τη διάγνωση, οι ενήλικες με ΔΕΠΥ μπορούν να επωφεληθούν από διάφορες μορφές θεραπείας, όπως:
· Φαρμακευτική αγωγή: Χρησιμοποιούνται συχνά διεγερτικά φάρμακα, όπως η μεθυλοφαίνιδη ή η αμφεταμίνη, για να βελτιώσουν τη συγκέντρωση και να μειώσουν την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα.
· Ψυχολογική υποστήριξη: Συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), μπορεί να βοηθήσουν στην ανάπτυξη στρατηγικών για τη διαχείριση των συμπτωμάτων.
· Υποστηρικτικές στρατηγικές: Εκμάθηση οργανωτικών δεξιοτήτων, τεχνικών χρόνου και βελτίωσης της προσοχής.
Η ΔΕΠΥ στους ενήλικες είναι μια διαταραχή που μπορεί να αντιμετωπιστεί με σωστή διάγνωση και θεραπεία. Είναι σημαντικό οι ενήλικες που αντιμετωπίζουν συμπτώματα ΔΕΠΥ να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια, ώστε να κατανοήσουν πλήρως την κατάσταση και να λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη για να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους.
Διαβάστε σχετικά: ΔΕΠΥ Ενηλίκων:Πώς επηρεάζει την κοινωνικότητα και τις σχέσεις;
