«Νιώθω συνέχεια ενοχές και τύψεις.» Μια φράση που πολλοί άνθρωποι λένε συχνά στις συνεδρίες ψυχοθεραπείας. Αν αυτό είναι συχνά το συναίσθημά σας, τότε έχετε σύμπλεγμα ενοχής. Ένα σύμπλεγμα ενοχής αναφέρεται σε μια επίμονη πεποίθηση ότι έχετε κάνει κάτι λάθος ή ότι θα κάνετε κάτι λάθος. Εκτός από τα συνεχή συναισθήματα ενοχής και ανησυχίας, ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συναισθήματα ντροπής και άγχους.
Ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί να είναι το αποτέλεσμα πραγματικής βλάβης που μπορεί να έχει προκαλέσει ένα άτομο. Μπορεί επίσης να επικεντρωθεί σε φανταστική ή αντιληπτή ενοχή. Οι άνθρωποι μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν κάνει κάτι λάθος, παρόλο που δεν το έχουν κάνει. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να υπερεκτιμούν τον δικό τους ρόλο σε μια κατάσταση. Ταυτόχρονα πιστεύουν ότι τα δικά τους μικρά λάθη έχουν πολύ πιο σοβαρό αντίκτυπο από ό,τι έχουν πραγματικά.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί να είναι οδυνηρό, δεν αναγνωρίζεται ως ξεχωριστή κατάσταση στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση (DSM-5).
Η υπερβολική και ακατάλληλη ενοχή σχετίζεται με μια σειρά από καταστάσεις ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Διαβάστε σχετικά: Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Αιτίες & Αντιμετώπιση
Τι είναι οι ενοχές
Η ενοχή περιγράφεται ως ένα συνειδητό συναίσθημα που περιλαμβάνει αρνητικές αξιολογήσεις του εαυτού, συναισθήματα αγωνίας και συναισθήματα αποτυχίας.
Ορισμένα από τα σημάδια ότι μπορεί να αντιμετωπίζετε ένα σύμπλεγμα ενοχής περιλαμβάνουν:
- Ανησυχία
- Κλάμα
- Αϋπνία
- Μυϊκή ένταση
- Ενασχόληση με λάθη του παρελθόντος
- Μετάνοια
- Στομαχικές διαταραχές
- Ανησυχία
Ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συναισθήματα άγχους, κατάθλιψης και στρες, όπως δυσκολία στον ύπνο, απώλεια ενδιαφέροντος, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και κοινωνική απόσυρση.
Οι διαρκείς ενοχές, μπορεί να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη συνολική ευημερία των ανθρώπων. Με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να αρχίσετε να αναπτύσσετε μια αίσθηση ανεπάρκειας που σας δυσκολεύει να επιδιώξετε στόχους. Μπορεί να αισθάνεστε ότι δεν σας αξίζει να προχωρήσετε και μπορεί να εμπλακείτε σε συμπεριφορές με σκοπό να τιμωρείτε τον εαυτό σας για τα λάθη σας.
Τα αισθήματα ντροπής είναι μια άλλη κοινή συνέπεια ενός συμπλέγματος ενοχής. Ως αποτέλεσμα αυτής της ντροπής, μπορεί να απομονωθείτε από τους άλλους. Αυτό μπορεί να έχει καταστροφικό αντίκτυπο στις σχέσεις και να δυσκολέψει την εύρεση ισχυρής κοινωνικής υποστήριξης.
Ενοχές – Αιτίες:
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν σε ένα σύμπλεγμα ενοχής. Μερικοί από αυτούς περιλαμβάνουν:
Άγχος:
Εάν έχετε μεγάλο άγχος, τότε είναι πιο πιθανό να αξιολογήσετε αρνητικά τις πράξεις σας με τρόπους που οδηγούν σε αισθήματα ενοχής και τύψεις.
Παιδικές εμπειρίες: Τα παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που ασκούν έντονη κριτική, είναι τελειομανείς και έχουν υψηλές προσδοκίες, είναι πολύ πιθανό να αναπτύξουν συναισθήματα ενοχής.
Πολιτισμός: Αν βρεθείτε να κάνετε πράγματα που έρχονται σε αντίθεση με τα πολιτισμικά πρότυπα με τα οποία μεγαλώσατε, μπορεί να αισθανθείτε ενοχές ακόμα κι αν δεν πιστεύετε ή δεν υποστηρίζετε πλέον αυτούς τους κανόνες.
Θρησκεία:
Ορισμένες θρησκευτικές παραδόσεις βασίζονται στα αισθήματα ενοχής ως τρόπο να υποδείξουν ότι ένα άτομο έχει κάνει κάτι λάθος.
Κοινωνική πίεση:
Εάν αισθάνεστε ότι οι άλλοι σας κρίνουν για τα πράγματα που έχετε κάνει, μπορεί να μείνετε με αισθήματα ενοχής και τύψεων. Επίσης, αν δεν «πληροίτε» τις προϋποθέσεις για να είστε κοινωνικά αποδεκτός, τότε συχνά δημιουργούνται ενοχές.
Ενοχές – Τύποι:
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές ενοχής που μπορούν να συμβάλουν σε ένα σύμπλεγμα ενοχής. Μερικά από αυτά περιλαμβάνουν:
Φυσική ενοχή:
Εάν διαπράξατε πραγματικά ένα λάθος και αισθάνεστε άσχημα για αυτό που έχετε κάνει, η ενοχή είναι μια φυσιολογική ανταπόκριση. Αυτός ο τύπος ενοχής μπορεί να είναι προσαρμοστικός και μπορεί να σας παρακινήσει να αναλάβετε δράση ή να κάνετε αλλαγές με τρόπους που είναι ευεργετικοί στο μέλλον. Για παράδειγμα, μπορείτε να ανακουφίσετε την ενοχή σας ζητώντας συγγνώμη για μια ενέργεια ή αλλάζοντας μια προβληματική συμπεριφορά. Ωστόσο, εάν αυτές οι ενέργειες δεν αντιμετωπιστούν με τρόπο που να σας επιτρέπει να προχωρήσετε, μπορεί να οδηγήσουν σε παρατεταμένα συναισθήματα επίμονης ενοχής που παρεμβαίνουν στη ζωή σας.
Δυσπροσαρμοστική ενοχή:
Μερικές φορές οι άνθρωποι αισθάνονται ένοχοι για πράγματα που δεν ήταν υπό τον έλεγχό τους. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνονται ένοχοι που δεν ανέλαβαν δράση για να αποτρέψουν κάτι που δεν είχαν τρόπο να προβλέψουν. Παρόλο που δεν μπορούσαν πραγματικά να κάνουν τίποτα, εξακολουθούν να αισθάνονται έντονα συναισθήματα λύπης, ντροπής και ενοχής.
Ένοχες σκέψεις:
Όλοι έχουν κατά καιρούς αρνητικές ή ακατάλληλες σκέψεις, ωστόσο μερικές φορές οι άνθρωποι αναπτύσσουν αισθήματα ενοχής για τέτοιες σκέψεις. Παρόλο που μπορεί να μην ενεργούν με βάση αυτές, μπορεί να φοβούνται ότι σημαίνει ότι θα το κάνουν ή ότι οι άλλοι θα μάθουν για τις «κακές» σκέψεις τους.
Υπαρξιακή ενοχή:
Αυτό το είδος ενοχής μπορεί να είναι περίπλοκο και συχνά να επικεντρώνεται σε πράγματα όπως η ενοχή για αδικίες ή η ενοχή ότι δεν ζει σύμφωνα με τις αρχές κάποιου. Ένας τύπος υπαρξιακής ενοχής είναι γνωστός ως ενοχή του επιζώντος. Μερικές φορές οι άνθρωποι βιώνουν ένα σύμπλεγμα ενοχής επειδή τα πάνε καλά ενώ οι άλλοι που τους ενδιαφέρουν δεν είναι. Αυτό πολλές φορές μπορεί να προκύψει όταν κάποιος επιβιώνει κάποια στιγμή από ένα ατύχημα ή μια καταστροφή, κατά την οποία άλλοι τραυματίζονται. Επίσης, μπορεί να συμβεί όταν άλλοι άνθρωποι βιώνουν κακοτυχία ενώ εσείς όχι.
Αντιμετώπιση Υπερβολικών Αισθημάτων Ενοχής
Είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια για να προστατεύσετε την ψυχική σας ευεξία και την ποιότητα ζωής σας. Εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα ενοχής που παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά σας και προκαλούν δυσφορία, μιλήστε με το γιατρό σας ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Υπάρχουν διαφορετικές θεραπευτικές επιλογές που μπορεί να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε ένα σύμπλεγμα ενοχής.
Φάρμακα
Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει αντικαταθλιπτικά ή φάρμακα κατά του άγχους για να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα της κατάθλιψης ή του άγχους.
Ψυχοθεραπεία
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) είναι μια προσέγγιση που περιλαμβάνει την εκμάθηση αναγνώρισης των αρνητικών σκέψεων που οδηγούν σε συναισθήματα ενοχής. Μαθαίνοντας να αντικαθιστάτε τις ενοχικές σκέψεις με πιο θετικές, θα είστε σε θέση να αφήσετε τα βάρη που συμβάλλουν στο σύμπλεγμα ενοχής τους.
Η CBT μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να αναπτύξετε μια καλύτερη κατανόηση του εαυτού σας, συμπεριλαμβανομένων των συναισθημάτων και των στάσεων σας. Όταν συμβαίνει κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ενοχές, θα είστε καλύτερα εξοπλισμένοι για να το αντιμετωπίσετε άμεσα και να αποφύγετε ορισμένες από τις γνωστικές στρεβλώσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ενοχής.
Η έρευνα δείχνει ότι η ενοχή που σχετίζεται με το τραύμα μπορεί να συμβάλει σε αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων, επομένως η αναζήτηση βοήθειας για αυτά τα συναισθήματα ενοχής είναι απαραίτητη.
Στρατηγικές Αυτοφροντίδας
Εάν προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε τα επίμονα αισθήματα ενοχής, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε, προκειμένου να διαχειριστείτε τα δύσκολα συναισθήματα.
Μερικές στρατηγικές που μπορεί να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τις ενοχές περιλαμβάνουν:
Αναπλαισίωση της κατάστασης
Αν πιάνετε τον εαυτό σας να εστιάζει μόνο σε αρνητικές σκέψεις, τότε σκεφτείτε διαφορετικά την κατάσταση. Υπήρχαν άλλοι παράγοντες που έπαιξαν ρόλο; Τι μπορείτε να κάνετε διαφορετικά στο μέλλον; Η εύρεση ενός τρόπου για να μετατοπίσετε την εστίασή σας από τις αρνητικές σε πιο ρεαλιστικές, θετικές σκέψεις μπορεί να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τα συναισθήματά σας αυτοκατηγορίας.
Συγχωρήστε τον εαυτό σας
Η αυτοσυγχώρεση, είναι ένα σημαντικό εργαλείο για να απελευθερωθείτε από τις ενοχές. Το να συγχωρείτε τον εαυτό σας σημαίνει να αποδέχεστε ότι είστε απλά άνθρωποι και είναι λογικό να κάνετε λάθη. Επιπλέον, έχει να κάνει με την ανάληψη ευθύνης, το να αφήσετε λίγο χρόνο στον εαυτό σας να νιώσει τύψεις, να επανορθώσει και μετά να βρει έναν τρόπο να προχωρήσει.
Μιλήστε σε κάποιον
Το να μοιράζεστε τα συναισθήματά σας με έναν στενό φίλο μπορεί μερικές φορές να είναι χρήσιμο. Η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση δύσκολων συναισθημάτων. Επομένως η διατήρηση των σχέσεών σας με φίλους και αγαπημένα πρόσωπα είναι σημαντική.
Εάν δυσκολεύεστε να μιλήσετε στα αγαπημένα σας πρόσωπα για τα αισθήματα ενοχής σας ή εάν δεν παρέχουν τον τύπο υποστήριξης που χρειάζεστε, η συζήτηση των συναισθημάτων σας με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη. Οι παραδοσιακές συνεδρίες θεραπείας πρόσωπο με πρόσωπο είναι μια επιλογή, αλλά και η διαδικτυακή θεραπεία μπορεί επίσης να είναι μια βολική επιλογή που ίσως θέλετε να εξετάσετε.
Η ενοχή δεν είναι απαραίτητα ένα ανθυγιεινό συναίσθημα. Μπορεί να σας βοηθήσει να μάθετε να εντοπίζετε πράγματα που θέλετε να αλλάξετε και να βρείτε τρόπους να διορθώσετε σχέσεις που μπορεί να έχετε βλάψει. Τα αισθήματα ενοχής μπορούν να χρησιμεύσουν ως τρόπος εντοπισμού και διόρθωσης κοινωνικών παραβάσεων που απειλούν τις σχέσεις με άλλους ανθρώπους.
Είναι όταν αυτά τα συναισθήματα γίνονται επίμονα και συντριπτικά, είναι σημαντικό να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια. Μιλήστε με το γιατρό σας ή έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα υπερβολικής ενοχής ή άλλα συμπτώματα κατάθλιψης.
